Hə­dis­lər­də və rə­va­yət­lər­də bu ay «Al­lah ayı» və «mü­ba­rək ay» ad­lan­dı­rıl­mış­dır. Gü­nah zən­cir­lə­rin­dən qur­tul­maq, qa­ran­lıq aləm­dən xi­las olub nur­lu alə­mə, yə­ni Al­la­hın mər­hə­mə­ti­nə, səa­dət və ba­ğış­lan­ma­sı­na qo­vuş­maq üçün bu ay ən bö­yük für­sət­dir. Ba­ğış­lan­maq və səa­dət əl­də et­mək üçün bu ayın ən bö­yük für­sət ol­du­ğu əziz İs­lam Pey­ğəm­bə­ri Mu­həm­məd (s)-in Ra­ma­zan ayı haq­qın­da bu­yur­du­ğu mü­ba­rək hə­di­sin­dən mə­lum olur: «Hə­qi­qə­tən bəd­bəxt o kəs­dir ki, bu bö­yük ay­da Al­lah-təa­la­nın ba­ğış­la­ma­sın­dan məh­rum olur.»

Oruc, in­sa­ni ira­də­siz­lik­dən, dö­züm­süz­lük­dən, səhv düşüncələrdən,onun səa­dət və tə­rəq­qi­si­nə ən bö­yük düş­mən sa­yı­lan nəf­si və şey­ta­ni is­tək­lər­dən xi­las edir, ona möh­kəm ira­də, sağ­lam dü­şün­cə və s. müs­bət key­fiy­yət­lər bəxş edir.Oruc tut­maq­la in­sa­nın or­qa­niz­mi müx­tə­lif  ye­mək­lər qə­bul et­mək­dən is­ti­ra­hət et­di­yi ki­mi onun ru­hu və qəl­bi də müx­tə­lif gü­nah və çir­kin­lik­lə­rə alu­də ol­maq­dan is­ti­ra­hət edir.

İn­sa­ni səa­də­tə apa­ran yol ye­mək və iç­mək de­yil. Mə­nə­vi saf­lıq və ru­hi pak­lıq­dır. Səa­dət yo­lu­nu bu cür ba­şa dü­şən­lər do­ğur­dan da ya­nı­lıb­lar. İn­san özü­nün bu ya­nıl­ma­ğı­nı bil­mə­si üçün, bir çox ru­hi və mə­nə­vi dərd­lə­rə dər­man olan dü­şün­mək­dən is­ti­fa­də et­mə­li­dir. Dü­şün­mək üçün də in­sa­na für­sət ve­rən oruc tut­maq­dır. Çün­ki ye­mək və iç­mə­yə ba­şı qa­rış­mış in­san özü haq­qın­da dü­şün­mək fik­ri­nə be­lə gəl­mir.

İn­san hər han­sı bir şe­yi al­maq üçün saat­lar­la düşünüb o qə­dər vaxt sərf edir ki, heç öz ta­le­yi və əsl səa­də­ti haq­qın­da o qə­dər dü­şü­nüb vaxt sərf et­mir. Al­lah-təa­la da oru­cu in­san­la­ra ona gö­rə va­cib et­di ki, on­lar ye­mək və iç­mək­dən bir müd­dət ay­rıl­sın­lar və öz hə­yat­la­rı haq­qın­da dü­şün­sün­lər ki, hə­yat elə bun­dan iba­rət­dir mi ki, biz ya­şa­yı­rıq? Dü­şün­mək in­sa­na Al­la­hı da­ha da ya­xın­dan ta­nıt­dı­rır. Elə oru­cun əsas əhə­miy­yət­lə­rin­dən bi­ri də odur ki, o in­sa­nı dü­şün­mə­yə va­dar edir və bu dü­şün­mə­yin nə­ti­cə­sin­də də Al­la­hı bir az da ya­xın­dan ta­nı­ma­ğa baş­la­yır.

İn­san gün­də­lik hə­ya­tın­da ye­yib-iç­mə­yə məş­ğul ol­du­ğu za­man be­lə bir dü­şüncəyə für­sət tap­mır. La­kin oruc tut­duq­da in­san fi­kir­lə­şir və özü üçün bir sı­ra sual­lar mey­da­na çı­xa­rır. Mən ni­yə ye­mi­rəm? Axı hər gün ürə­yim is­tə­di­yi şey­lə­ri ye­yib-içir­dim? Bu gün ni­yə mən bu iş­lə­ri gör­mü­rəm? O han­sı qüv­və­dir ki, mən onun gös­tə­ri­şi­nə əməl edi­rəm? Baş­qa vaxt­lar mən nəf­si is­tək­lə­ri­min ix­ti­ya­rın­da idim. On­la­rın fər­ma­nı­nın ta­be­çi­li­yin­də idim. Bu gün mən ki­min ix­ti­ya­rın­da və ki­min ta­be­çi­li­yin­də­yəm? Bu sual­lar in­sa­nı dü­şün­mə­yə va­dar edir. Ca­va­bın­da isə in­san ba­şa dü­şür ki, mən nəf­si is­tək­lə­ri­min yox, mə­ni ya­ra­dıb mə­nə son­suz ne­mət­lər bəxş edən hə­qi­qi ne­mət sa­hi­bi­nin, yə­ni Al­la­hın ix­ti­ya­rın­da olub onun gös­tə­riş­lə­ri­nin ta­be­çi­li­yin­də ol­ma­lı­yam.

İn­sa­na hə­yat­da ən va­cib və zə­ru­ri olan şey ne­mət sa­hi­bi­ni ta­nı­maq­dır. Ra­ma­zan ayı da in­sa­nı ac qal­maq­la dü­şün­dü­rüb ona hə­qi­qi ne­mət sa­hi­bi­ni ta­nıt­dı­ran və in­sa­na da­im Al­la­hı xa­tır­la­dan bir ay­dır. İn­sa­nın ye­mək və iç­mək vax­tı gəl­dik­də o, ye­yib-iç­mə­yi xa­tır­la­ya­raq özü­nü ona eh­ti­yac­lı bi­lir. La­kin bu ay­da in­san özü­nü ye­mək-iç­mə­yə eh­ti­yac­lı bil­sə də, məc­bu­ri ola­raq ye­yib-iç­mə­yi yox, Al­la­hı xa­tır­la­yır və bi­lir ki, mən onun əm­ri­nə ta­be ola­raq oruc tut­mu­şam. De­mə­li oruc Al­la­hı dü­şün­mək­lə bir­ba­şa əla­qə­li­dir.

O­ruc in­sa­na Al­la­hı dü­şün­dü­rüb xa­tır­lat­dı­ğı ki­mi baş­qa şey­lə­ri də in­sa­na dü­şün­dü­rüb xa­tır­la­dır. Qi­ya­mə­tin ac­lıq və su­suz­lu­ğu­nu, fə­qir­lə­rin ha­lı­nı, on­la­rın çək­di­yi əziy­yə­ti in­san­la­ra ba­şa sa­lır. Oruc tut­maq­la in­san bi­lir ki, ac­lıq və su­suz­luq nə de­mək­dir, onun əziy­yə­ti ne­cə olur. Bu­nun­la da hə­min şəxs qi­ya­mə­tin ac­lıq və su­suz­luq əziy­yə­ti­ni xa­tır­la­ya­raq bu dün­ya­da­kı əməl­lə­ri­ni saf­laş­dı­rır, özü­nü gü­nah­lar­dan pak­la­ya­raq qi­ya­mət gü­nün­də­ki he­sa­ba­ta ha­zır­la­şır. Pey­ğəm­bər bu ba­rə­də bu­yu­rur: «Ra­ma­zan ayın­da ac­lıq və su­suz­lu­ğu­nuz­la qi­ya­mət gü­nün­də­ki ac­lıq və su­suz­lu­ğu xa­tır­la­yın.»

Fə­qir­lə­rin ha­lı­na yan­maq, on­la­ra yar­dım et­mək in­sa­nın in­sa­ni bir bor­cu­dur. Da­im ye­mək və iç­mək­də olan in­san ac­lıq əziy­yə­ti çək­mə­di­yi­nə gö­rə fə­qir­lə­rin ha­lı­na ya­nıb on­la­ra kö­mək et­mək eh­ti­ma­lı da on­dan uzaq ola­caq­dır. La­kin oruc fə­qir­lə­rin ha­lı­nı in­sa­na xa­tır­la­dır və ona fə­qir­lər çə­kən əziy­yə­ti da­dız­dı­rır. İs­lam di­ni in­san­la­rı sə­də­qə ver­mə­yi töv­si­yə edib­dir. Oruc­luq ayın­da da bu iş da­ha ra­hat gö­rü­lür. Çün­ki onun fə­qir­lə­rə qar­şı ar­tıq mü­na­si­bə­ti də­yi­şir və on­la­rın əziy­yə­ti­ni ba­şa dü­şə­rək on­la­ra yar­dım­çı olur. Elə bu­na gö­rə də Pey­ğəm­bər bu ay­da in­san­la­ra fə­qir­lə­rə sə­də­qə ver­mə­yi əmr edib, onun in­san səa­də­tin­də bö­yük ro­lu ol­du­ğu­nu söy­lə­miş­dir. O həz­rət bu­yu­rur: «Fə­qir­lə­ri­ni­zə və mis­kin­lə­ri­ni­zə sə­də­qə ve­rin. Bö­yük­lə­ri­ni­zə hör­mət, ki­çik­lə­ri­ni­zə isə rəhm edin.»

İn­sa­nın or­qa­niz­mi qi­da qə­bul et­mək­dən oruc tut­du­ğu ki­mi onun bə­dən üzv­lə­ri də gü­nah et­mək­dən oruc ol­ma­lı­dır.Yəni in­sa­nın əli, aya­ğı, di­li, qu­la­ğı, gö­zü və s. üzv­lə­ri gü­nah et­mə­mə­li və ha­ram­dan uzaq da­yan­ma­lı­dır. Hət­ta in­san oruc tu­tar­kən bun­dan da yu­xa­rı olan bir rüt­bə­yə çat­ma­lı­dır. Yə­ni onun qəl­bi, fi­kir və dü­şün­cə­lə­ri də oruc ol­ma­lı­dır. Gü­nah fi­kir­lər fi­kir­ləş­mə­mə­li və səhv dü­şün­cə­lər­dən qaç­ma­­lı­dır. Elə bun­la­ra əsa­sən oru­cu üç ye­rə böl­mək olar: 1) Or­qa­niz­min oru­cu - yə­ni ye­mə­mək və iç­mə­mək; 2) Bə­dən üzv­lə­ri­nin oru­cu - yə­ni üzv­lər­lə gü­nah et­mə­mək; 3) Qəl­bin və fik­rin oru­cu - yə­ni gü­nah fi­kir­lər və səhv dü­şün­cə­lər fi­kir­lə­şib dü­şün­mə­mək.

Ə­gər in­sa­nın yal­nız or­qa­niz­mi oruc ol­sa və baş­qa ha­ram gü­nah­lar­dan çə­kin­mə­sə, ona yal­nız ac­lıq və su­suz­luq qa­la­caq­dır. Oru­cu ona gö­rə tut­maq la­zım­dır ki, in­sa­nın mə­nə­viy­ya­tı saf­laş­sın, ru­hu və qəl­bi sağ­lam ol­sun. Mə­nə­vi cə­hət­dən in­ki­şaf edib bö­yü­sün. Bu da yal­nız or­qa­nizm oru­cu ilə mü­yəs­sər ol­mur. Bu­ra­da gə­rək bu­nun­la ya­na­şı bü­tün üzv­lər və fi­kir­lər də oruc ol­sun. Bu­nun­la da in­san is­tə­ni­lən təq­va rüt­bə­si­ni əl­də edə bi­ləк.